اهمیت و ضرورت شناخت روانشناسی ورزشی:
در دنیای امروز نیازمند مهارت های زیادی در علوم ورزشی هستیم،
که یکی از مهمترین آنها مبحث روانشناسی ورزشی است،
و این امر بخصوص برای ورزشکاران با توجه به بحران های جسمی و فشارهای تمرینی یک امری بسیارضروری است.
رواشناسی ورزشی، یکی از علوم ضروری در رسیدن به کسب موفقیت های لازم در دنیای ورزش است و
ورزشکاران برای رسیدن به تفکر علمی و رشد بهتر توانمندی های جسمی نیاز به آشنایی به مباحث روان شناختی دارند .
ورزش یکی از ابزارهای رشد و فعالیت سلولهای مغزی است و باعث فعالیت ذهن ورزشکاران می شود.
و ورزشکاران به عنوان یک نیازاساسی می بایست به این علم (روانشناسی ورزش ) توجه کنند.
روان شناسی ورزشی
به آموزش و راهنمایی‌های روان شناختی برای افزایش عملکرد ورزشکاران می‌پردازد.
از مهارتهای روانشناختی که آموزش داده می‌شود می‌توان به تصویرسازی ذهنی ، مدیریت انرژی ،
نظم بخشیدن به هدف‌ها، گفتگو با خود، کنترل افکار مزاحم، آرام سازی تن و روان،تحلیل درونی احساس های ناخوشایند اشاره کرد.
روان شناسان ورزش اکثر اوقات با قهرمانان و مربی‌ها کار می‌کنند.
آموزش جسمانی از طریق فعالیت های جسمانی به اصلاح رفتار می پردازد اما نقش مربی ورزش یک نقش کلیدی است،
هم می بایست به آمادگی های جسمانی توجه کند و هم به آمادگی روانی بپردازد.
ورزشکار موفق باید همیشه در حال آنالیز رفتار و عملکرد ورزشی اش باشد تا نسبت به آن آگاهی و شناخت پیدا کند.
یک ورزشکار هر لحظه در مسیر طوفانهای سنگین و هیجان های روانی و ناملایمات روحی قرار می گیرد، احساسات و افکار منفی انرژی روانی او را به هم می زند.
علم روانشناسی ورزشی تنها مربوط به ورزشکاران حرفه‌ای نیست!
این حوزه تخصصی دربرگیرنده محدوده وسیعی از موضوعات علمی، کلینیکی و کاربردی مربوط به ورزش و تمرینات است.
روان شناسی ورزشی در بردارنده گزینش درست و برانگیختن ورزشکاران است به گونه ای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد.
ورزشکاران، در این راستا باید راهبردهایی را به کار گیرند تا رقیبان را روحیه زدایی کنند،
با سطح بسیار بالای فشار مقابله و یا آن را کم کنند، از داروها سوءاستفاده نکنند، راهبردهای تیمی موفقیت آمیزی را به کار گیرند، و مهارتها را آموزش دهند و بیاموزند.
روشن است که روان شناسی ورزشی عنصر اصلی رقابت ورزشی است.
مطالعه روان شناسی و استفاده از آن در موقعیت ورزشی شخص را توانا می سازد تا:
رفتاری را توصیف کند:
(ورزشکاران تیمی که پیوسته برنده می شوند نسبت به گروه ها یا تیم های دیگر دوستانه تر رفتار می کنند تا ورزشکارانی که پیوسته می بازند)
رفتاری را تبیین کند:
(شکست غیر منتظره ممکن است به این سبب روی داده باشد که تیم خودی برانگیختگی لازم را نداشت.
از سوی دیگر تیمی که قبلاً شکست خورده بود در وضعی بهتر و آماده بود تا ثابت کند که می تواند رقیبی با ارزش را شکست دهد.)
رفتاری را پیش بینی کند:
(اگر مربی ورزش با اوقات تلخی آموزش دهد، ورزشکار بسبب اضطراب و ناتوانی در تمرکز، نخواهد توانست گفتار او را به خاطر بسپارد.)
در مجموع؛ روانشناسی ورزش دانشی میان رشته‌ای است و به بررسی داده‌های دو دانش حرکت شناسی و روانشناسی می‌پردازد.
این رشته همزمان به بررسی چگونگی تأثیر عوامل روانشناختی بر عملکرد آدمی و همین‌طور چگونگی مشارکت تأثیرات ورزش و تمرینهای ورزشی بر عوامل روانشناختی و جسمی می‌پردازد.
روانشناسی ورزش کاربردی به آموزش و راهنمایی‌های روان شناختی برای افزایش عملکرد می‌پردازد.
از مهارتهای روانشناختی که آموزش داده می‌شود می‌توان به تصویرسازی ذهنی، مدیریت انرژی، نظم بخشیدن به هدف‌ها، خودگویی ها و… اشاره کرد.
اهمیت روانشناسی ورزش و کاربرد آن:
با پیشرفت علم روان شناسی، بحث مهار تهای روانی در اجرای عملکردهای ورزشی ازاهمیت چشمگیری برخوردار شده است؛
در حالی که قبلاً بيشتر بر اهمیت آماده سازی جسمانی تأکید می شد.
امروزه ورزشکاران به چیزی فراتر از تمرینهای فشرده و تلا شهای مستمرنیاز دارند و آن آمادگی روانی است.
بدون تردید، به دست آوردن اوج عملکرد ورزشی بدون برخورداری از مهار تهای روانی هدف گذاری، تمرکز، انگیزش و غیره، رویایی بیش نخواهدبود.
تمامی ورزشکارانی که خواستار عملکرد ورزشی سطح بالایی هستند،
باید با مفاهیم علمی ورزشی و توسعه آمادگی روانی و جسمانی آشنا باشند.
پژوهشهای انجام شده در حوزه روان شناسی ورزشی حاکی از آن است که مهار تهای روانی نقش مهمی در دستیابی به عملکرد عالی ایفا می کنند.
بر اساس نتایج بسیاری از پژوهش ها؛ افرادی که از مهار تهای روانی بهره می گیرند؛
از ویژگیهای زیر بهره مند هستند: بهتر می توانند تمرکزکنند، از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند، کارایی ذهنی آنها افزایش می یابد و کمتر دچارهیجان می شوند و بالطبع در عملکردشان نیز موفق ترند؛
همچنین ورزشکاران موفق نسبت به سایر ورزشکاران دارای قوه تفکر مثبت و تصمیم گیری بهتری هستند.
به تازگی روند نوینی با تأکید بر شناسایی مهارت های روانی مربوط به ورزش شکل گرفته است.
امروزه، پژوهش های بسیاری در زمینه نقش مهار تهای روانی در ورزش انجام شده است.
عناصر مهم موفقیت ورزشکاران عبارتند از: التزام و کیفیت تمرین که شامل؛ تعیین هدف روزانه، تمرین ذهنی و کیفیت آمادگی ذهنی و روانی برای رقابت و مستلزم تکامل طرح ریزی قبل از مسابقه هستند .
ویژگیهای روانی لازم برای اجرای بهینه در قهرمانان: تنظیم برانگیختگی،اعتماد به نفس بالا، توجه و تمرکز خوب، تصویرسازی ذهنی مثبت قبل از ورزش و تعهد می باشد.
مهار تهای روانی که معمولاً ورزشکاران نخبه از آنها برای رسیدن به اوج عملکرد بهره می گیرند عبارت است از :
تصویرسازی ذهنی، تعیین هدف، کنترل، مهار تهای برانگیختگی، طرح ریز یهای پیشرفته برای مسابقه و طرح ریز یهای آمادگی ذهنی پیش ازمسابقه .
با توجه به مطالعاتی که در مورد مهار تهای روانی تعیین هدف، آرام سازی روانی، تصویرسازی ذهنی و خودگويی انجام شده،
این نتیجه حاصل شده که با تمرین کردن این مهارت ها می توان سطح عملکرد را به طور چشمگیری افزایش داد.
اغلب، کمبود های روانی است که ورزشکاران نخبه را از اجرای بهینه درتمرین و مسابقات بازمی دارد، نه اشتباهات است وکمبود های فیزیکی.
به نظر لئون ( 2002) بیشترین عامل در موفقیت یا عدم موفقیت ورزشکاران نخبه و غیرنخبه به عوامل روانی آنهامربوط است.
جانگ ( 2000 ) در تحقیقی دربارۀ فوتبالیستهای حرفه ای نشان داد هم داشتن عملکرد جسمانی عالی وهم داشتن مهارتهای روانی در سطح بالا برای عملکرد مناسب لازم است.
به نظر وی ورزشکارانی که سطوح عملکرد متفاوتی دارند احتمالاً سطوح مهارتهای روانی متفاوتی نیز دارند.
تعیین عوامل روانی مؤثر بر عملکرد فوتبالیستها اطلاعات مفیدی را برای آماده سازی ورزشکاران در رقابتها فراهم می آورد.
مهار تهای روانی به سه دسته تقسیم می شوند: دسته نخست، مهار تهای پایه هستند که عبارتند از؛
تعیین هدف، اعتماد به نفس و تعهد. زمانی که این ویژگی ها در ورزشکاری تثبیت نشود،
سایر مهارت های روانی به حد بالای تکامل، نخواهد رسید؛ به همين دليل مهار تهای پايه نام گرفته اند.
دسته دوم، مهار تهای روان تنی هستند که عبارتند از؛
واکنش به استرس، کنترل ترس، آرام سازی و نیروبخشی که باویژگیهای فیزیولوژی ورزشکار در ارتباط هستند.
دسته سوم مهار تهای شناختیست که شامل تصویر سازی، تمرین ذهنی، تمرکز، بازیابی تمرکز و طرح مسابقه است؛ زیرا با مراحل و فرایندهای شناختی از قبیل؛ یادگیری، ادراک، حافظه و تفکر سروکار دارند.
نقش روانشناسی ورزشی در عملکرد رزمیکاران به خصوص کیک بوکسینگ کاران:
همانطور که می دانید هنرهای رزمی به قدمت 5000 سال به پیش از میلاد مسیح(ع) بر می گردد.
پیدایش هنر دفاعی از دیرباز همزمان با اهمیت شکار برای بقاء تا حفظ اراضی و زمین کشاورزی و دفاع از ناموس همیشه برای بشر اهمیت داشته و دارد.
بسیاری از امپراطوری ها و کشور های قدرتمند در تاریخ نقطه و عامل موفقیت خود را داشتن ارتش کارآمد و سربازانی نیرومند دانسته اند.
و همیشه پیرامون این امر داستان سرایی و افسانه هایی بسیاری نیز در فرهنگ های مختلف ساخته شده و چه به صورت نثر یا شعر یا حتی همراه با موزیک برای تقویت روحیه خود و اطرافیان
خوانده می شده است . و البته می توان از ساز های مهم در برانگیختن روحیه جنگ آوری از طبل و سنج ( یا برخورد دو آهن که صدایی شبیه برخورد دو شمشیر داشته )، و دف و تارهای بومی هر منطقه
استفاده می شده است.
اما همیشه دو نکته مهم و حائز اهمیت بوده:
- برانگیختن:
فرماندهان همیشه با چالشی بزرگ رویا رو بوده اند و آن، استفاده بهینه و به موقع از حس جنگ آوری نیروهای تحت امر
که معمولا در زمان عیش و نوش سربازان همیشه با حملاتی رویا رو بوده اند، که برای جمع آوری و سازماندهی نیروهای تحت امر و مدیریت بحران های روانی سربازان که بیشتر نشان از ترس داشت
همیشه یک عامل مهم بوده است. و پیدا کردن نکات و عواملی که می تواند حس شجاعت و تهور و جنگ آوری هر فرد را افزایش دهد یکی از معظلات بزرگ برای فرماندهان و یا مربیان رزمی کار امروزی می باشد.
2. کنترل هیجانات :
چه کنترل حس خشم، پس از تصاحب سرزمین های اشغالی و شفقت بر مردم غیر نظامی و عادی، چه بخشش در میادین ورزشی در زمانی که توانمندی کافی برای ورزشکار حریف وجود ندارد
و یا حس شهوت که عزت و آبروی سپاهیان زیادی را در طول تاریخ بخاطر تعرض به نوامیس مردمی که سرزمین هایشان اشغال شده است، و یا توجه به شهوت طلبی در زمان آماده سازی ورزشکاران برای حضور در میادین مسابقه
” که می تواند داشتن دانش این نکات در بهره وری عملکرد ورزشکاران و یا کنترل بهتر روح و روان در موقعیت های مختلف زندگی، نقش مهمی را ایفا نماید”
«برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، حتما منتظر مقاله بعدی ما (شماره 2) که به صورت تخصصی تر دربخش مقالات به آن می پردازیم باشید.»
